четверг, 21 июня 2018 г.

                                                            Алданин

Куалекъясь киосын со мырдэм поттӥз «Алданин» упаковкаысь пичи тӧдьы эмъюмез.  Ӝоген ымаз вайыса, вуэн ньылӥз. Пуктӥз ӝыныё стаканзэ раковина вылэ.  Синучконысь шораз учке егит, муспотон  али кӧлэмысь султэм нылаш. «Эшшо одӥг нунал, ­­­­­- кален шыпыртӥз со. – Таблеткаосы быро ни.  Кулэ выль басьтыны.» Потӥз пыласьконниысь.  «Ӝытазе пумиськисько Михаилэн. Хм… ресторанын интервью. Мар дӥсялом?» ­­­­­- ас понназ вераськыса, пыриз висъетаз.
Ӝок вылын кыӵе юонэн ӝыныё кельтэм куинь чашаос. Огзэ кутыса, нылаш зынъяз, ӟузиз, кисырскиз. «Туннэ квартираын утялсконо вылэм. Яке ӵуказе… ­­­­­- нош ик шуныт шобрет улын кылльыса ас понназ малпаське. – Выж вылын олома мында йырси ни, тузон. Утялсконо, кин тодэ, шат нырысетӥ свидание бере ик чай юыны пыром».
***
Ӝыт. Ресторан. Горд помадаен буяськем нылаш пумит пуке ог дасо арлы солэсь мӧйыгес пиосмурт. Син котыртӥз кисыриос пуксемын. Дӥсяськемезъя адске, кыӵе ке йыгмыт  интыын ужа: дуно костюм, зарни запонкаос, Швейцарись час.
­­­­­- Тон туж чебер, Марина, ­­­­­- матэгес сётскыса, шуэ воргорон.
­­­­­- Тау, ­­­­­- мыняса, пиосмуртлы синмаз ик учке ныл. – Мон кемалась ветлымтэ таӵе чебер интыосы. Тау монэ гуртысь поттемдылы. Толон мон ужам дыртӥсько вал. Жаляса верано, ӧз пӧрмы тӥледын умой тодматскыны, Михаил.
­­­­­- Миша. Шу монэ Миша. Официант! Яра-а милем тужгес но ческыт сиёндэс вайыны? Шефлэсь. Мед со ачиз милем маке но пӧралоз, мон уг быгатӥськы таӵе чебер нылашез огшоры сиёнэн куноятыны, ­­­­­- зӧк кураеныз валэктэ воргорон дораз лыктӥсь ӟизы пияшлы. ­­­­­- Простить кар, Марина, яра-а  юан сётыны?
­­­­­- Конешно.
­­­­­- Кельшэ-а тыныд «Алданин» эмъюм? Тодӥськод ук, кыӵе интыын мон ужасько. Милем кулэ тодыны вань малпанъёсты со ласянь, – пальыша. – Али выриськом выль ӵектосъёс бордын. Ваньмыз адями понна, валаськод ук.
­­­­­- Валасько, конешно, кызьы уз яра «Алданин», сыӵе эмъюмтэк, малпасько, адями кемалась бырысал ни. Со вылын возиське улонмы.  Тани кислород арысь аре ичиёмыны кутскемез бере, тужгес узыръёсыз Инсьӧр Станцие, улыны кошкизы, паймисько, малы тон кадь бадӟым адями татчыозь Музъем вылын улэ на.
­­­­­- Вордски ук мон татын, Марина, атае, песяе татын улӥзы. Собере Музъем вылын но бадӟым адямиос кулэ ук! – серекъя Михаил.
­­­­­- Зэм, зэм. Нош «Алданин» выль шокан ке но сётэ, мылкыдэз йӧнатэ, урод малпаськонъёслэсь адямиез уте ке но, трос коньдонэз быдтэ ук. Трос куанер адямиос озьы ик шоканы быгатытэк яке эмъюм понна нюръяськыса куло. Умой коть милям кварталын сыӵезэ адӟыны уг лу. Малпасько, мон ӧй чидасал соос шоры учкыны. Нош  али мынам юанэ вань, пушкысьтым журналистме сайкатоно ук! Али мон ужбергатонады кутӥськись выль технологиос сярысь гожтӥсько.  
­­­­­- Кылзӥсько, Мариночка, ­­­­­- кизэ кутэ Миша.
­­­­­- Калыкын ветло лушкем веранъёс: «Алданин» ­­­­­- со огшоры юрттэт, эмъюм ӧвӧл шуыса. Со, пе, адямилэсь визьсэ сураса, ОТЫН, ­­­­­- чиньыеныз вылэ возьматэ, ­­­­­- пукись адямиослы милемын кивалтыны юрттэ. Вань малпанъёсмес, пе, соку ОТЫН пукисьёс тодыны быгато но воштыны соосты озьы, кызьы соослы кулэ.
­­­­­- Кивалтыны? – гор-гор серекъяны кутскиз воргорон. – Тон мар, Марина, сыӵе выжыкылъёслы оскиськод-а? Тон журналист ук! Тон улонэз кулэ адӟыны озьы,  кыӵе со вань, ерундаез кылзытэк. Адямиен кивалтон – со воксё сверхъестественно, киноосын гинэ сое возьмато. И, вопше, со аморально! Милям технологиосмы  уз сётэ на сыӵе уж лэсьтыны. Сое улонэ пыӵатон понна кулэ на сюрс пала аръёс.
­­­­­- Ярам, нош ик асме шузие уськытӥ, лэся, ­­­­­- ӧжыт гордэктӥз нылаш. 
Вераськон куспазы вуиз официант.

***
Мишалэн квартираез чылкыт, югыт вылэм. Озьы ке но, адске, кузпалъяськымтэ воргоронлэн улон интыез шуыса. Ӝажы вылын трос тодос ласянь книгаос ­­­­­- огшоры интыын уг ужа ук. Бадӟым укноетӥ быдэс кар, кырым пыдэс вылын кадь, адӟиське. Сюрс тылъёс, машинаос, ӝужыт коркаос пӧлын одӥг писпу но уг адскы. Соос быремын ни. Таӵе учыр кутскиз сю ар талэсь азьло. Будосъёс каллен бырыны ӧдъязы. Гужем шорын ик писпуослэн куаръёссы ӵужектӥзы. Калык паймиз ке но, трос саклык солы ӧз висъя, сӥзьыл вазьгес вуэ, кожазы. Нош тулыс, лымы шунам бере, куд-ог писпуос вылын ноку но ӧз ни улӟе пучыос. Озьы одӥг ар куспын быдэсак быризы кызьпуос. Огшоры гольык, тӧдьыен-сьӧдэн буям ваё юбоос кылизы. Арен арен дунне вылысь кутскизы ышыны писпуос: льӧмпу, пипу, сирпу, кыз но мукет. Берпуметӥ ышиз пужым. Тодосчиос та катастрофалэсь мугзэ шедьыны татчыозь ӧз быгатэ. Озьы аръёс ортчыса, будосъёс пӧлысь кылиз турын гинэ. Соин омырын кислород ичия но ичия. Адямилы улыны юрттэ «Алданин» нимо  эмъюм – со кислород интые. Нош Улонъя Министерство ужа выль ӵектосъёс бордын. Туала аре со пичи таблетка шоканы гинэ ӧвӧл, улонысь пурысь мылкыдэз, урод малпанъёсты ӵушылыны юрттэ. Мариналэсь малпанъёссэ куспетӥ карыса, Миша юаз:
­­­­­- Чай, кофе яке вина?
­­­­­- Мар? – нылаш секундлы вунэтэм вал, огназ ӧвӧл шуыса. – Аа, кофе.
Миша кошкиз кухняе, нош Марина ӝажы пала вамыштӥз, яратэ книгаосты.  Одӥгзэ кияз кутыса, бамъёссэ берыкъяны ӧдъяз. Пушкысь нош усиз листок.  Адями суредамын, йырвим, формулаос, схемаос.  «Алданин» ­­­­­- адямиен кивалтыны амалъёс» нимзэ лыдӟыса, Мариналэн киосыз куалекъяны кутскизы, долкаса учке гожъямъёс шоры. Мишалэсь вамышъёссэ кылыса, со ӝог гинэ кагазэс дэрем улаз донгиз, книгазэ интыяз пуктыса, мукетсэ кутӥз. Кияз кык чашкаен Миша пыриз.
­­­­­- Мон тани, яратоно книгаме шедьтӥ. Тынад но со вылэм. «Кытысь пельто тӧлъёс», лыдӟид-а? – мынектӥз нылаш.
­­­­­- Ӧй на, мыным сое сузэре кузьмаз вал. Ойдо пуксьы, кофе юом.
***
Ӵукна Марина сайказ аслаз валес вылаз. Кызьы со татчы вуиз? Бертэмзэ уг ни тоды. Тӧдьы вӧлдэт шоры учкыса, тодаз вайыны выре толло ӝытэз: «Ресторан, Мишалэн чебер квартираез, учкисько укное умме усем кар шоры…» Нош собере бус, пичи коӵышпиез гулбече куштэм кадь, пель сьӧрын кылӥсько валантэм куараос, нош тодэ номыр уг лыкты. «Хм, шат Миша кофее аракы лэзиз? Ярам, берло лыктоз-ай йырам, ­­­­­- та малпанъёсын Марина нош ик султӥз пыласькыны. – Шайтан! Нош ик вунэтӥ ук басьтын, ­­­­­- ас понназ тышкаськиз нылаш но ньылӥз берпуметӥ тӧдьы питранэз. ­­­­­- Ӵуказе материалме редакцие нуоно ни, нош вуоно номерын мар гожтом?» ­­­­­-  синучконысь вужерен вераськыса сылэ Марина. Вужерен сяна солы нокинэн уго вераськыны. Семьяез ӧвӧл, дас куатяз выжемез бере анай-атеныз, эмъюм поттон заводын ужасьёс, чиптэм-чаптэм ышизы. Нылаш, соос Инсьӧр Станцие лобизы шуыса, малпаз. Та вакытэ сыӵе учыръёс паймымон ӧй вал. Ичи кинлэн потэ Музъем вылэ кылемез, тодо – татын улон каллен быре ни. Кин Инсьӧре лобон луонлык шедьтэ, соку ик лобе, матысьёсызлы вераны но уг вуы. Сузэр-вынъёсыз Мариналэн ӧй вал, нош коӵышъёсты со чиданы ик уг быгаты. Одӥг ласянь, туж умой тазьы оген улыны – ма каремед потэ, кар: я экты, я гольык ветлы, я изь быдэс нунал. Нош мӧзмыт луыку, Марина ураме потыса поръя, но кварталэзлэсь кыдёке кошкыны уг дӥсьты, отын туж куанеръёс уло, пе. Соос эмъюм понна виыны но дасесь. Нылашлэн кылылэмез гинэ вань, кыӵе соос кышкытэсь: мугоръёссы шуяны кутскем будослэн кадь, синъёссы тӧдьыесь, куаразы быремын, зол шокамзы гинэ кылӥське. Узыр но шоро-куспо кварталъёсты куанеръёслэсь утё Кышкытлыкъя Министерствоысь йӧно воргоронъёс.
Тани, ӵукназэ сиськыса, Марина газетлы материал гожтон борды кутскиз. Мишаен интервьюзэ нырысь ик гожтӥз. «Нош кӧня нунал адями быгатоз меда эмъюмтэк улыны? Кызьы нырысетӥ воштӥськонъёс кутско?»- та кылъёсын йылпумъяса, нылаш ачиз но малпаськыны кутскиз. Зэм но, мар луоз, одӥг нунал ӧд ке но юы «Алданин»-эз? Кулон амал-а мар-а утчаськод шуыса, Марина соку ик куштӥськиз малпанъёсызлэсь. Гожтэмзэ кияз кутыса, вырӟиз редакцие.
***
«Нош ик пичи гонорар! Котькӧня гожъя, соослы уг кельшы! Копейкалы ужано луэ», ­­­­­- ӝож мылкыдын пыриз вузкаронние нылаш.
­­­­­- «Алданин», пожалуйста.
­­­­­- Кӧня пачка? – бездем синъёсын учкиз шораз тӧдьы дӥсен вузчи.
­­­­­- Одӥг. Тау, ­­­­­- коньдон сётӥз Марина но потӥз.
Миша но уг жингырты. Шат ӧй яра мон солы? Таиз но-а меда монэ «тон туж ӟеч, Марина, мон кадьёсыз тыныд уг тупало» кылъёсын лэзёз? Акыльтӥ ни! Весяк огнам. Туннэ квартираын утялскыса, дорам чай юыны-а мар-а чортоно сое. Ачим нырысь жингыртӥ ке, номыр уродэз уз лу. Малпанъёсаз выйыса, Марина бертэ дораз. Шуак йырыз жон! вазьыны, поромыны кутскиз. Вӧсь луэмлэсь нылаш синъёссэ кыниз, сюрес урдсысь скамъя вылэ пуксиз. Ӧжыт каньлгес луэм бере синзэ усьтӥз но долказ: азяз вож-вож урам, бубылиос сяська вылысь сяська вылэ лобало, кызьпуос куашето. Мар та? Кытын мон? Нылаш скамъя вылысь султӥз гинэ но, лулзэ ыштыса, усиз.
***
Нош ик валес вылаз, шобрет улын. Кызьы мон татчы вуи? Нылашлэн сюлэмаз кышкан каръяськиз. Шузимисько ни, лэся, яке вӧтай гинэ-а? Султӥз валес вылысь, мынӥз пыласьконние, нош раковина вылын сылӥсь «Алданин» коробка буш. Толон гинэ басьтӥ ук! Мынӥз вылӥ дӥсезлэсь кисыоссэ эскерыны – бушесь. Мон, дыр, коньдонме сётӥ, нош эмъюмзэ ӧй куты! Вот шузи! Мар монэн таӵе? Саклыке ышыны кутскиз… Ярам, бергес вузкаронние ветло.
Нап ӵуж йырсизэ быже кутыса, Марина пиньёссэ сузяз но ведрае ву витьыны кутскиз: «Выж миськоно, тузон ӵушылоно, ческыт сиён порано – туннэ уго дуно куноме чорто.»
Валес улысьтыз выжез миськыны кутскиз но, кыӵе ке посӥськем кагаз ки улаз шедиз. Хм, кытысь со татчы вуэм? Усьтӥз но абдраз: адями суредамын, йырвим, формулаос, схемаос,  «Алданин» ­­­­­- адямиен кивалтыны амалъёс»… «Кытысь ке мон тае адӟылӥ ни», ­­­­­- малпаз нылаш. Сакгес учконо-ай, туж паймымон. Марина, выж вылэ пуксьыса, кутскиз учкыны валантэм схемаосты. Нылаш та выллем суредъёсты пичи дыръяз адӟылӥз ни вал. Кытысь? Атаезлэн книгаысьтыз! Марина, ӝогак выж вылысь султыса, мукет висъетэ бызиз, ӝажы вылысь книгаосты сэрпалляса, кулэзэ шедьтӥз. Тани ук: «Тужгес но туалаез но золэз адямиосын кивалтон амал ­­­­­- огшоры пичи таблетка. Со юрртэ адямилэсь йырвизьзэ пожан-суран, соку адями гипнозлы капчи сётӥське. Адями дорозь та ивор ӧз вуы, малы ке шуоно ог сюлэсь ятыр шыръёс ӧз чидалэ таӵе зол препаратэз. Эксперимент пытсамын вал…» Марина куалекъясь киосын бамъёсты берыкъяса шедьтӥз книгалэсь потэм арзэ – сю витьтон ар талэсь азьло. Озьыен, экспериментсы удалтӥз – «Алданин»…
***
­­­­­- Миша, тон кыӵе чай юиськод? Сьӧд-а, вож-а?
­­­­­- Пӧсь, ­­­­­- дэрем саесъёссэ пужалляса, серекъя воргорон.
­­­­­- Мон тонэ серекъяны татчы ӧй чорты, вераськон вань, ­­­­­- мур малпаськонэ усем ымнырын вазиз Марина.
­­­­­- Я, я, арня но ог-огместы ум на тодӥське, нош тон «вераськон вань». Бызён сярысь вераськемед потэ-а, мусое, ­­­­­- ӟыгыртын золтӥськиз Миша.
­­­­­- Тани, ­­­­­- шлач! ӝок шоры киыныз понӥз шедьтэм кагазэс нылаш. – Нома но верамед мыным уг-а поты? Вань со лушкем веранъёс – шонер! Тӥ ОТЫН зэм но адямиос вылын экспериментъёс пуктӥськоды! Мон ваньзэ верало калыклы! Зэмлык кулэ шараяськын!
­­­­­- Так, ­­­­­- нылашлэсь кизэ вӧсь кырмыса, кеськиз Миша. – Пуксьы, шып ул. Со тынад ужед ӧвӧл. Бадӟым адямиос ваньзэ тӥ понна каро, мед котькудӥз шудо, шуг-секытъёсты тодытэк улоз, валад-а? Потэ ке, ойдо ми пала кариськы, уг ке, анай-атаед сьӧры кошкод.
Миша шоры бадӟым курень синъёс паймыса учко.
­­­­­- Бен, ӟечок, ачид валад уске. Верало вал мыным, та шыр котькытчы нырзэ донге шуыса. Зэмлык шараяськыны кулэ, шуиськод? ­­­­­- лек куараен, вожен чилясь синъёсын Марина шоры учке Миша. – Кылзы. Бен, «Алданин» ­­­­­- со уникальной, музъем вылын татчыозь кылдытымтэ амал, кудӥз юрттэ кунлы адямиосты эскерыны. Котькудӥз кин юэ та питранъёсты ассэ шудо кожа, оске дунне быронлэсь утиськемезлы. Нош дунне бырон ӧвӧл! Вань писпуос сюрс аръёс талэсь азьло кадь ик котькуд тулыс пушъё, но котькуд сӥзьыл куарзэс кушто. Кислород омырысь уг ышы. Инсьӧр Станция? Хахаха! Инсьӧр Станцие лобем адямиос али музъемын сисьмыса кыллё ни. Малы со ваньмыз юалод-а? Адямиен кивалтыны! Малы кунлы ас сяменызы малпаськись муртъёс? Соин сэрен кутско ожъёс, соин сэрен азьветлӥсьёсты виыло, валаськод-а, ­­­­­- Марина шоры шузимем синъёсын учке воргорон.
­­­­­- Валасько, ­­­­­- шыпыртӥз нылаш. – Тау интервьюды понна, та диктофонысь гожтэме вань радиостанциос пыр чузъяськоз! Ӟеч, Миша! – Марина шумпотыса ӧс пала бызьыны кутскиз.
­­­­­- Дугды! ­­­­­- боз-боз куараеныз вазиз воргорон но чиньыосыныз шальккетӥз. Ныл тып! интыяз султӥз, статуя кадь, долкаса сылэ, номыре уг адӟы, номыре уг кылы. – Шузие тон мынам, вунэтӥд шат кытын ужамме? Адямиосын кивалтонэн ужъёсъя йыр офисын. ­­­­­- Кисыысьтыз тӧдьы эмъюм поттыса, нылашлэн ымаз понӥз. ­­­­­- Та кагаздэ мон сьӧрам куто, мусое, медам чебер йырдэ урод малпанъёс бичатэ. Тон ноку но ӧд тодылы «Алданин»-лэсь зэмос кулэлыксэ но ноку но ӧд пумиськылы монэн. Нош али тон выдод небыт валесад но ӵуказе ӵукна умой мылкыдын султод.
***
Нош ик ӵукна. Марина мыняса султӥз валес вылысь но, маке ныр улаз кырӟаса, вамыштӥз пыласьконние. Раковина вылысь «Алданин» коробкаысь пичи тӧдьы эмъюмез поттӥз но вуэн ньылӥз. «Нош ик выль нунал, ­­­­­- малпаз нылаш. – Мар меда монэ туннэ вите?»

среда, 20 июня 2018 г.


Вирджиния Вулф
«Ишанъёсын корка»
Берыктэм
Куддыръя, сайкам берад, кылӥськод ӧслэсь ӟукыртэмзэ. Озьы корка кузя, кизэс кутыса, ветло вал соос, кытчы ке но учкылыса, мае ке но кутылыса, утчаса татысь, отысь – кык лулъёс.
«Со татын», ­­­­­- вера одӥгез. «Отын но!» ­­­­­- йылтэ мукетыз. «Вылӥын но», ­­­­­- каллен кылӥськымон вазе одӥгез. «Садын но», ­­­­­- шыпыртэ мукетыз. «Лушкемгес, ­­­­­- шыпытэн верало кыкназы, ­­­­­- эн сайкаты соосты».
Но тӥ ӧд сайкатъялэ милемды. Ӧд. «Соос маке но утчало: палэнъяло штораосты, ­­­­­- шуод тон аслыд но синмыныд ортчод на одӥг-а, кык-а бам. – Шедьтӥзы, лэся», ­­­­­- капчиен шокчод, но карандашед бамлэн дураз дугдоз. Собере, лыдӟиськонлэсь жадьыса, кельтод книгадэ, котыр учкод: буш корка, ӧсъёс валак усьтэмын, гурлало дыдыкъёс, но фермаысь вуколэн тачыртэмез кылӥське. «Малы мон татын? Мар мон утчасько?» Киосы бушесь. «Оло вылӥын-а?» Отын, корка сигын, улмоос. Нош ик улӥе: садын ваньмыз изе, книга гинэ турын пӧлы гылӟиз.
Кык лулъёс шедьтӥзы сое бадӟым висъетысь. Нокин но ӧз адӟы соосты. Укноын адско вал улмо вужеръёс, розаос; пиялаын вожекто куаръёс. Пырем беразы ик, улмо каллен берыктӥз зарни урдэссэ. Ӧсъёс усьтэмын, но тани маке выж вылтӥ валиське ни, ӝутске борддоръёс кузя, тубе вӧлдэтэ – мар со? Киосы бушесь. Лёгет вылтӥ гылӟиз пурысь юберлэн вужерез: пыдэстэм чалмытысь ӝутске вал дыдык гурлам гинэ. «Шып, шып, шып, ­­­­­-  каллен йыггетэ вал коркалэн сюлэмыз. – Ваньбур татын; висъет…» Шуак корка чалмиз. Озьыен, соос ваньбур утчало вал?
Тыл соку ик кысӥз. Шат со садын? Отын йыромем шунды сиез возьмаса, пеймытлэсь шортсэ черсо писпуос. Векчи, капчи, акшан вакытысь потэм си, весь чиля вал пияла сьӧрын. Эзель – со пияла; эзель люке милемыз; сю аръёс талэсь азьпал со нырысь ик нуиз кышномуртэз, бушатӥз коркаез, пытсаз укноосты, тырмытӥз висъетъёсты пеймытэн. Воргорон кельтӥз корказэ, кышномуртсэ, мынӥз уйпала, собере шундыӝужан пала, адӟиз лымшор инмын уясь кизилиосты; берытскиз вырйыл улэ кезьыт тылскем доры. «Шып, шып, шып, ­­­­­- шумпотыса йыгаськиз корка сюлэм. – Ваньбур – тынад».
Ульчаын тӧлаське. Писпуосты ӟечыратэ, някыръя. Толэзь шапыкъёс садын зорлэсь ватско. Но укноысь пызьыра вольыт тыл. Сюсьтыл ӝуа кален но яркыт. Кык лулъёс котыръяло коркаез, усьто укноосты, сипырто, милемды сайкатыны кышкаса, утчало асьсэлэсь шумпотонзэс.
«Татын ми изьылӥм», ­­­­­- шуэ одӥгез. «Но чупаськылӥм, чупаськылӥм…» ­­­­­- ватса мукетыз. «Сайкаллям ӵукнаосы».  ­­­­­- «Азвесь писпуос». ­­­­­- «Вылӥын». ­­­­­- «Садын». ­­­­­- «Гужем». ­­­­­- «Толалтэ». Корка пушкын, сюлэм кадь, ӧжыт йыггетыса  пытсаськыло ӧсъёс.
Матын ни соос, ӧс кусып вамен сыло. Тӧл йыгаське коркае, азвесь зор шапыкъёс васько пияла кузя. Пеймыт синъёсмеспытса; ум кылӥське вамышъёсты; ум адӟиське сьӧд плащен шобырскем кышномуртэз. Воргорон ӵокса киыныз фонарез. «Учкы, ­­­­­- шыпыртэ со. – Кыӵе юн соос изё. Ымдуръёсазы пыӵам яратон.»
Азвесь лампаез ӝутыса, соос мыкырско, кема но сак учко ми шоры. Кема сыло мы вӧзын. Тӧл борддоръёсы шуккиске; сюсьтыллэн тылыз  куалекъя. Толэзьлэн сиосыз гылӟо выж вылтӥ, борддор вылтӥ, пумиськыса выдо ымныр вырйылъёсы. Соос, кык лулъёс, мур малпаськонэ усьыса, кӧлӥсьёс шоры учкыса, утчало асьсэлэсь шумпотонзэс.
«Шып, шып, шып», ­­­­­- йыгаське корка сюлэм. «Сыӵе кемалась», ­­­­­- шокче воргорон. «Нош ик тон монэ шедьтӥд», ­­­­­- «Татын, ­­­­­- шыпыртэ кышномурт, ­­­­­- изён, садын лыдӟиськон, серекъян, улмоос корка сигын. Татчы ми кельтӥм ваньбурмес…» Лампалэн тылыз йӧтске синкабакъёсам. «Шып! Шып! Шып!» – дугдылтэк йыгаське корка сюлэм. Мон сайкасько но кеськисько: «Уске со тӥляд ыштэм ваньбурды? Сюлэм пушкысь югыт.»